De afgelopen dagen was het weer zover en dook de term 'Kanaalrat' weer op. Dit uiteraard verwijzend naar de kleine stormdepressie die vanuit de ingang van het Kanaal afgelopen nacht ons land bereikte en snel oostwaarts doortrok.
Ter verduidelijking: een Kanaalrat zou een kleine onvoorspelbare stormdepressie zijn die zich in het Kanaal murmt - u weer wel, die sloot water die ons land scheidt van de Britten - en min of meer het Kanaal volgt om uiteindelijk de Noordzee in te duiken. Om één of andere magische reden zou het Kanaal immers speciale invloed hebben op zo'n storm....
Ter verduidelijking: een Kanaalrat zou een kleine onvoorspelbare stormdepressie zijn die zich in het Kanaal murmt - u weer wel, die sloot water die ons land scheidt van de Britten - en min of meer het Kanaal volgt om uiteindelijk de Noordzee in te duiken. Om één of andere magische reden zou het Kanaal immers speciale invloed hebben op zo'n storm....
Maar bestaat er eigenlijk zoiets als een Kanaalrat? Wie die term heeft uitgevonden en waarop ze is gebaseerd is me niet helemaal duidelijk. Vermoedelijk komt het uit de tijd dat men nog met slechte weermodellen werkte waarop trajecten van depressies slecht werden berekend. In die tijd, en daarvoor in het pre-computer tijdperk, moest men meer conceptueel denken en werden allerlei manieren bedacht om trajecten van depressies beter te begrijpen. Men dacht zo onder andere typische trajecten die depressies typisch zouden volgen.
Dergelijke pogingen werden reeds in de 19de eeuw gedaan, o.a door J. van Bebber (zie figuur).
Het blijft echter maar de vraag of dat wel zo is en nog meer moeten we ons afvragen wat de invloed dan zou zijn op zo'n depressie van het kanaal. Het is immers zo dat depressies grotendeels 'gestuurd' worden door de stroming in de bovenlucht. Enkel snel uitdiepende (veelal kleinschalige) depressies volgens soms een eigen parcours door het erbij horende a-geostrofisch evenwicht en isallobarische invloed.
En ja, er is inderdaad ook een convectieve component. De voeding van de depressie is deels ook thermodynamisch waarbij de temperatuur in de onderste luchtlagen een rol speelt. Hoe warmer die is (relatief t.o.v de bovenluchttemperatuur), hoe gemakkelijker de depressie zal uitdiepen. Dit is een algemeen fenomeen en is uitgesproken bij tropische stormen.
Maar...is het Kanaalwater dan zo warm? Dit was alvast gisteren niet het geval met een temperatuur van zo'n 8 graden. Ter vergelijk, verder stroomopwaarts bezuiden Engeland is het gewoon 11 graden en nog verder stroomopwaarts 14 graden (warme golfstroom weet u wel....). Met andere woorden, het zeewater in het Kanaal is gewoon kouder dan wat de depressie eerder ervoer stroomopwaarts (zuidwestwaarts dus in dit geval).
In dit concrete geval kunnen we gerust stellen dat de depressie redelijk de hoogtestroming volgde, geduwd bovendien door een snel naderende scherpe hoogtetrog en gevangen in een rechter ingang van een jetstreak waardoor uitdieping dynamisch werd getriggerd. Met andere woorden, het gedrag van deze kleine en snel uitdiepende depressie was zo goed als volledig te koppelen aan de dynamische factoren in de bovenlucht. Het Kanaal speelde met andere woorden geen rol.
En zo kunnen we vast nog tal van historische Kanaalratten ontkrachten. Men wijst te gemakkelijk naar deze term wanneer er weer eens een kleinere (rand)depressie min of meer het Kanaal volgt. De tientallen andere kleine depressies die dat net niet deden of die geen speciaal gedrag vertoonden van snelle uitdieping of dergelijke worden gewoon genegeerd.
Alles samen, en dit in combinatie met afwezigheid van wetenschappelijk onderzoek naar het bestaan en waarheid van Kanaalratten, moeten we stellen dat de Kanaalrat eigenlijk niet bestaat als fenomeen. Men kan hoogstens een depressie die eens het Kanaal opzoekt benoemen als een Kanaalrat maar dit heeft voorts geen waarde. Men kan zo ook spreken van een Waddenrat, een Ardennenrat, een Loirerat etc...
Er is gewoon geen causaal verband tussen het Kanaal en eventuele opmerkelijke gedragingen (speciaal diep, onvoorspelbaar, etc...) van zo'n depressie.
Beter zou het zijn om dergelijke kleine snel evoluerende depressies gewoon in het algemeen aan te duiden als randdepressies die wel al eens snel kunnen uitdiepen. Dat hoeft dus helemaal niet speciaal boven het Kanaal zijn. En voor dergelijke, moeilijk te voorspellen systemen bestaat wel een term: Rapyd Cyclogenese. Maar aub, willen we die vieze holle term 'Kanaalrat' schrappen uit het weerberichten-vocabulair. Dank u !